بازمان های آیین های کهن آیان در گنجینه فرهنگ مردم

فرهنگ مردم شاخه ای از دانش انسان شناسی است که قدمت آن به درازای عمر انسان بر این کره خاکی می رسد، ولی از زمانی که به فرهنگ مردم و گردآوری آن توجه نشان داده شده است زمان خیلی زیادی نمی گذرد. در ایران در سده هفدهم هنگامی که پای جهانگردان غربی به این کشور باز شد آنها با فرهنگ مردم ایران آشنا و به آن علاقه مند شدند و در خصوص گردآوری فرهنگ مردم ایران آثاری را منتشر کردند. البته پیش از آنها در آثار بزرگی همچون شاهنامه فردوسی، سمک عیار، تاریخ بلعمی و بسیاری از آثار دیگر رد پای مواد فرهنگ مردمی را می توان شاهد بود. در چند سده اخیر نیز افرادی نظیر آقا جمال خوانساری با کتاب کلثوم ننه، میرزا حبیب اصفهانی با اثر حاجی بابا اصفهانی، علی اکبر دهخدا با سری مقالات چرند و پرند و دیگر کسان و نیز بسیاری از نشریات مانند شرافت، نسیم شمال، توفیق و... به شکلی پاسبان مواد فرهنگ مردمی مان بوده اند. ولی اگر بخواهیم از نخستین فرد ایرانی که با فرهنگ مردم به عنوان یک علم برخورد کرد، نام ببریم باید از صادق هدایت یاد کرد. وی نخستین خشت بنای گردآوری فرهنگ مردم ایران را به صورت علمی، با خلق آثاری چون اوسانه و نیرنگستان گذاشت و راه را برای ورود علمی به این حوزه هموار کرد. پس از وی نیز افراد دیگری دنباله روی کار هدایت بودند و گام در راه او نهادند که مرحوم انجوی شیرازی یکی از آنها بود. حاصل تلاش بی وقفه انجوی که تا لحظه مرگ وی ادامه داشت «گنجینه فرهنگ مردم» است که هم اکنون در اختیار واحد فرهنگ مردم مرکز تحقیقات صداوسیماست و در آنجا نگهداری می شود. گنجینه فرهنگ مردم، گنجینه منحصر به فردی است که به طور مستمر مواد فرهنگ مردمی را به مدد فرهنگیاران در مناطق مختلف ایران گردآوری و دسته بندی می کند و در امور پژوهشی از آنها سود می جوید. هرچند که بسیاری از مواد فرهنگ مردمی موجود در این گنجینه در طی زمان تغییر کرده اند، ولی برخی از ابعاد آنها به فرهنگ دوران کهن و باستان مربوط می شود و با بهره گیری از این مجموعه می توان تحقیقات بسیاری در خصوص فرهنگ باستان سرزمینمان انجام داد. در کنار انجوی شیرازی اداره فرهنگ عامه نیز در آن زمان به کار گردآوری مواد فرهنگ مردمی از طریق تحقیقات کتابخانه ای و میدانی می پرداخت و در زمینه فرهنگ مردم ایران آثار گرانبهایی را به دست می داد، ولی شیوه کار آنها با انجوی تفاوت داشت و از نیروهای آموزش دیده خود و اعزام آنها به مناطق مختلف به گردآوری مطالب می پرداخت. در حالی که کار انجوی به واسطه برنامه رادیویی اش به نحوی فراخوان عمومی در کل کشور بود.